Kunstenaars

Rem Koolhaas

 

Rem Koolhaas (Rotterdam, 17 november 1944) is een Nederlandse architect.

In 1975 richtte Koolhaas met de architect Elia Zenghelis en hun beider echtgenotes, de beeldend kunstenaars Madelon Vriesendorp en Zoe Zenghelis, het architectenbureau Office for Metropolitan Architecture (OMA) op, dat vanaf dat moment een belangrijke rol zou spelen in het wereldwijde architectuurdebat, zij het in het begin vooral als "papieren architect". Dat wil zeggen dat OMA aanvankelijk bekend was van lezingen, prijsvragen, discussies en publicaties, maar niet van gerealiseerde gebouwen. Vooral het opzienbarende, maar niet uitgevoerde, prijsvraagontwerp voor de uitbreiding van het Tweede Kamergebouw in Den Haag uit 1978 trok wereldwijd de aandacht.

Een invloedrijk boek van Koolhaas is Delirious New York, a retroactive manifesto, dat in 1978 verscheen en waarin Koolhaas probeerde om met terugwerkende kracht de onderliggende filosofie van Manhattan bloot te leggen. Een filosofie die nooit expliciet geformuleerd is (wie had dat moeten doen?) maar die tot uiting komt in de verschillende ontwikkelingen die Manhattan en New York gevormd hebben; van Coney Island tot Radio City Music Hall en van Central Park tot Rockefeller Center. Op de omslag van het boek staat een schilderij van Vriesendorp afgebeeld. Het verbeeldt het Empire State Building samen met het Chrysler Building in bed nadat ze de liefde hebben bedreven; een verwijzing naar de erotiek en de opwinding van "Delirious New York".

 

Als bouwende architect brak Koolhaas in 1992 internationaal door met de bouw van de Kunsthal in Rotterdam. Andere in Nederland gerealiseerde ontwerpen waarmee het bureau zich in die beginjaren profileerde waren het Nederlands Danstheater in Den Haag en de Rotterdamse busterminal (gesloopt in 2004). Meervoudige opdrachten voor het stadhuis in Den Haag (1986) en het Nederlands Architectuurinstituut in Rotterdam (1988), gingen ondanks lovende juryrapporten en handtekeningenacties uit de architectenwereld niet naar Koolhaas. Vanaf de jaren negentig is het bureau vooral internationaal actief.

In 1995 verscheen OMA: S,M,L,XL een vuistdikke 'architectuurroman' waarin Koolhaas samen met grafisch vormgever Bruce Mau in een autobiografische/encyclopedische stijl zijn werken en denken tot op dat moment uiteen zette.

Toen het bureau in 1995 op de rand van een faillissement verkeerde werd samenwerking gezocht met de "De Weger"-adviesgroep te Rotterdam, die in 1997 opging in de Royal Haskoning-groep te Nijmegen. De samenwerking werd in 2002 beëindigd.

Eind jaren negentig besloot Koolhaas AMO op te zetten, een eigen researchinstituut dat een aantal samenwerkingsverbanden van het bureau (vooral die met Harvard Design School in Massachusetts) formaliseerde. AMO werkt aan thema's als identiteit, cultuur, organisatie en programma en was onder andere betrokken bij de opdrachten voor Prada, het onderzoek naar de verplaatsing van Schiphol en de visuele communicatie rond de Europese Unie.

Als resultaat van langdurig onderzoek aan de Harvard-universiteit verschenen in 2001 The Harvard Design Guide to Shopping (over de opkomst van de shopping mall, de rol van de roltrap en de manier waarop 'shopping' in alle lagen van onze cultuur is doorgedrongen) en The Great Leap Forward (geschiedenis van China, met name gericht op de ultrasnelle groei van stedelijke agglomeraties als de Parelrivierdelta). Publicaties over Lagos en de Romeinse stad zijn in voorbereiding.